Diwali 2022 : प्रत्येक वर्षी दिवाळीच्या (Diwali) एक दिवस अगोदर धनत्रयोदशी (Dhantrayodashi) हा सण साजरा (Celebrated) केला जातो. अश्विन कृष्ण त्रयोदशी म्हणजेच धनत्रयोदशी.
या दिवशी नवनवीन वस्तू खरेदी (Purchase) करण्याची परंपरा आहे. हा सण संपत्ती आणि समृद्धी (Prosperity) देणारा मानला जातो.
धनतेरसचे महत्व
हिंदू धर्मात धनत्रयोदशीला खूप महत्त्व (Importance of Dhantrayodashi)आहे. असे मानले जाते की धनत्रयोदशीला लक्ष्मीची पूजा (Worship of Lakshmi) केल्याने घरात धन, सुख आणि समृद्धी येते. यासोबतच संपत्तीचा देव कुबेर यांचीही पूजा या दिवशी केली जाते. हिंदू मान्यतेनुसार, भगवान विष्णूचा अवतार भगवान धन्वंतरी यांचा जन्म धनत्रयोदशीच्या दिवशी झाला होता. त्याची पूजाही केली जाते.
धनतेरस शुभ मुहूर्त आणि तिथी
धनत्रयोदशीची सुरुवात 22 ऑक्टोबर, शनिवारी संध्याकाळी 06:02 वाजता होईल आणि 23 ऑक्टोबर, रविवारी संध्याकाळी 06.03 वाजता संपेल. धनत्रयोदशीचा शुभ मुहूर्त 21 मिनिटांचा असेल.
23 ऑक्टोबर रोजी धनत्रयोदशीच्या पूजेचा शुभ मुहूर्त 05:44 ते 06:05 पर्यंत असेल. प्रदोष कालाची वेळ 23 ऑक्टोबर रोजी संध्याकाळी 5:44 ते रात्री 8:16 पर्यंत आणि वृषभ कालची वेळ 23 ऑक्टोबर रोजी संध्याकाळी 6.58 ते 8:54 पर्यंत असेल.
धनतेरस पूजन पद्धत
धनत्रयोदशीला धन्वंतरी देवाची पूजा करण्याचा कायदा आहे. या दिवशी 16 कृतींसह पूजा करावी (Dhanteras worship method). यामध्ये आसन, पाद्य, अर्घ्य, स्नान, वस्त्र, अलंकार, सुगंध (केशर-चंदन), फुले, धूप, दिवा, नैवेद्य, आचमन (शुद्ध पाणी), दक्षिणायुक्त तांबूल, आरती, परिक्रमा इ. धनत्रयोदशीला पितळेची आणि चांदीची भांडी खरेदी करण्याची परंपरा आहे.
असे मानले जाते की भांडी खरेदी केल्याने संपत्ती आणि समृद्धी येते. या आधारावर यास धन त्रयोदशी किंवा धनत्रयोदशी म्हणतात. या दिवशी संध्याकाळी घराच्या मुख्य प्रवेशद्वारावर आणि अंगणात दिवे लावावेत.
कारण दीपावलीचा सण धनत्रयोदशीपासूनच सुरू होतो. धनत्रयोदशीच्या दिवशी संध्याकाळी यमदेवासाठी दिवे दान केले जातात. असे केल्याने मृत्यूची देवता यमराजाच्या भयापासून मुक्ती मिळते असे मानले जाते.
धनतेरस आख्यायिका
एका पौराणिक कथेनुसार, कार्तिक कृष्ण पक्षातील त्रयोदशी तिथीला जेव्हा धन्वंतरी समुद्रमंथनातून प्रकट झाले, तेव्हा त्यांच्या हातात अमृताने भरलेला कलश होता. भगवान धन्वंतरी कलश घेऊन प्रकटले होते.
तेव्हापासून धनत्रयोदशी साजरी होऊ लागली असे म्हणतात. धनत्रयोदशीच्या दिवशी भांडी खरेदी करण्याचीही परंपरा आहे. हे नशीब, संपत्ती आणि आरोग्य आणते असे मानले जाते. धनत्रयोदशीच्या दिवशी संपत्तीचा देव कुबेर यांची पूजा केली जाते.