Successful Farmer: देशातील नवयुवक शेतकरी (Farmer) पुत्र शेती (Farming) व्यवसायात सातत्याने नुकसान सहन करावे लागत असल्याने शेतीपासून दुरावत चालल्याचे चित्र बघायला मिळत आहे. विशेष म्हणजे आता अनेक शेतकरी बांधव आपल्या पाल्यांना शेती व्यवसायात न उतरण्याचा सल्ला देताना बघायला मिळतं आहेत.
कृषिप्रधान देशात (Agriculture Country) जर शेतीपासून नवयुवक दुरावत असेल तर निश्चितच चिंताजनक बाब आहे. मात्र असे असले तरी समाजात असेही अनेक उदाहरणे आहेत ज्यामुळे अनेक नवयुवक शेतकरी पुत्र शेती (Farming) करण्यासाठी पुढे सरसावतील.
आम्ही देखील अशा यशस्वी शेतकऱ्यांची यशोगाथा आपल्या वाचक मित्रांसाठी नेहमीचं प्रकाशित करत असतो जेणेकरून शेती हा केवळ तोट्याचा व्यवसाय आहे असा समज समाजातून नाहीसा होईल. आज आपण उत्तर प्रदेशच्या एका अवलियाची यशोगाथा जाणुन घेणार आहोत.
यशस्वी शेतकरी यशोगाथा
रवीने अभियांत्रिकी आणि कायद्याचे शिक्षण घेतले आहे, परंतु त्याची आवड शेतीमध्ये होती. कानपूर जिल्ह्यातील एका छोट्याशा गावात राहणाऱ्या शेतकरी कुटुंबात त्यांचा जन्म झाला. आपल्या सर्वांना माहित आहे की भारतातील मुख्य व्यवसाय हा शेती आहे आणि सुमारे 64 टक्के लोकसंख्या शेतीवर अवलंबून आहे. अशा परिस्थितीत, शेतीचे व्यापारीकरण त्रासदायक ठरले आहे, कारण रसायनांचा (Chemical Fertilizer) वापर पिकांना, मातीसाठी आणि आपल्यासाठी हानिकारक आहे, असे त्यांचे मत आहे. ही रसायने पिकांची सुपीकता, अनुकूल जीवाणू आणि अनुकूल कीटक नष्ट करतात. ही रसायने भूगर्भातील पाण्याच्या पातळीत शिरून आपल्या पिण्याच्या पाण्यामुळे आरोग्यावर परिणाम होत आहे.
रसायनमुक्त शेती करण्याचा निर्णय
रवी उमराव यांना पर्यावरणाचे रक्षण तसेच लोकांचे आरोग्य सुधारण्यासाठी मदत करायची होती. त्यासाठी शेतकऱ्यांना रसायनांच्या धोक्याची जाणीव करून दिली पाहिजे, जेणेकरून ते रसायनमुक्त शेती पद्धतीने शेती करू शकतील. मग काय त्यांनी त्यांचे विचार त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांसोबत मांडले, परंतु त्यांना गांभीर्याने घेतले गेले नाही, कारण त्यांना असे वाटले की रसायने ठीक आहेत आणि रसायनमुक्त शेती शक्य नाही. त्यांच्यापैकी काहींना वाटले की रवी एक वेडा आहे. मात्र वेडेचं लोक इतिहास घडवतात आणि रवी यांनी ते दाखवून दिले.
रवीबद्दल ज्या लोकांनी उलटे बोलले त्याकडे दुर्लक्ष करून तो आपल्या ध्येयावर ठाम राहिला. त्यानंतर त्याने त्याचे स्वप्न पूर्ण करण्याचे ठरवले आणि 2010 मध्ये एक NGO ची स्थापना केली, तिथे त्याने महिला शेतकऱ्यांसोबत भेसळमुक्त अन्नपदार्थ तयार करण्यासाठी काम केले. भेसळयुक्त अन्न ही मोठी समस्या असून या समस्येवर तोडगा काढावा, असे त्यांनी सांगितले. त्यानंतर या महिला शेतकऱ्यांनी आपला शेतमाल स्वयंसेवी संस्थांमार्फत विकला, पण प्रकल्प फसला.
हे सर्व प्रकल्प असतानाही त्याला गंभीर अडचणींचा सामना करावा लागला पण रवीने त्याला जे करायचे ते करण्याचा निर्धार केला. त्याने स्वतःसाठी जे नियोजन केले होते त्यापासून तो मागे हटत नव्हता. आम्ही तुम्हाला सांगतो की, हे सर्व केवळ त्यांची आर्थिक परिस्थिती ढासळल्यामुळे घडत होते. त्यानंतर, तो दिल्लीला गेला आणि तेथे 2 वर्षे काम केले आणि नंतर आपले स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी परतले. त्यांनी अनेक गावांमध्ये फिरून अनेक शेतकर्‍यांना भेटले, काहीवेळा पायी चालत लांब पल्ल्याचा प्रवास केला. रवीने अनेक वर्षे हे केले, पण या सगळ्यातून तो काय साध्य करू पाहत आहे हे फार कमी लोकांना समजले. पण असं म्हणतात की ज्यांना काहीतरी करण्याची जिद्द असते त्यांना मार्ग आपोआप सापडतो. या सगळ्याच्या शेवटी तो कानपूर (CSA) विद्यापीठ आणि कृषी विभागाच्या संपर्कात आला आणि नंतर त्याचे मिशन पुढे गेले आणि तो आणखी शेतकऱ्यांच्या संपर्कात आला.
आयना फूड अँड ऑरगॅनिक्स कंपनी सुरू केली
त्याला भेटलेल्या बहुतेक शेतकऱ्यांनी फक्त एकाच गोष्टीबद्दल तक्रार केली आणि ती म्हणजे ‘बाजारात प्रवेश नसणे’. त्यामुळे त्यांच्यासाठी बाजारपेठ निर्माण करण्याची योजना त्यांनी आखली. त्यामुळेच या समस्यांवर उपाय म्हणून ‘आयना फूड अँड ऑरगॅनिक्स’ सुरू करण्यात आले.
त्यांना सुरुवातीला अनेक अडचणींचा सामना करावा लागला, कारण उत्कृष्ट पॅकेजिंग आणि चांगल्या अर्थसहाय्याच्या जाहिराती असलेल्या मोठ्या कंपन्यांमध्ये तीव्र स्पर्धा होती. त्यांची बरोबरी करण्याइतका पैसा त्यांच्याकडे नव्हता. पण तरीही न खचता रवी ठामपणे लढत राहिला.
त्यांना त्यांचे पॅकेज केलेले उत्पादन विकण्यासाठी प्रिझर्व्हेटिव्ह्जवर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक होते आणि त्यांनी या दिशेने लहान प्रमाणात काम सुरू केले. रवीने आखलेली योजना राबविण्यासाठी त्यांच्याकडे मनुष्यबळ नव्हते. पण वर्षानुवर्षे एकट्याने झगडत शेवटी रवी यांनी यशाला गवसणी घातली आणि अपयश त्यांच्यापुढे नतमस्तक झाले. त्यांच्या प्रयत्नांनी त्यांनी शेतकर्‍यांसाठी उत्पन्नाचे जाळे निर्माण केले आहे आणि ग्राहकांना नैसर्गिक आणि सकस अन्न पुरवले आहे.
रवी म्हणतो की तुमच्याकडे ध्येय असले पाहिजेत आणि ती साध्य करण्यासाठी तुम्ही सर्वकाही केले पाहिजे. अशक्य गोष्टही शक्य करून दाखवली पाहिजे. कृषी क्षेत्र खूप मोठे आहे आणि त्यात भरपूर संधी आहेत, तुम्ही तुमचे स्वतःचे ब्रँड तयार करून, त्यांना बाजारात लॉन्च करून भरपूर पैसे कमवू शकता आणि जर तुम्हाला त्या लोकांशी जोडता येत नसेल तर हळूहळू तुमचे नेटवर्क तयार करा.
याशिवाय, आजच्या काळात इंटरनेटवर अनेक गोष्टी व्हायरल होत आहेत. विशेषत: बहुतेक लोक त्यांचा व्यवसाय वाढवण्यासाठी याचा वापर करतात. यासह, तुम्ही तुमच्या ब्रँडचे सोशल मीडिया हँडल देखील सुरू करू शकता जिथे तुम्ही दररोज तुमची नवीन उत्पादने लॉन्च करून अधिकाधिक लोकांशी कनेक्ट होऊ शकता.