Castor Farming : औषधी वनस्पतींची लागवड (Cultivation of medicinal plants) देशातील शेतकऱ्यांमध्ये (farmers) खूप लोकप्रिय होत आहे.
सरकारच्या अरोमा मिशन (Aroma Mission) अंतर्गत शेतकऱ्यांमध्ये त्याच्या लागवडीलाही प्रोत्साहन दिले जात आहे. त्यामुळे या पिकांखालील क्षेत्रातही वाढ झाली आहे. अशा पिकांमध्ये एरंडाचाही (Castor Farming) समावेश होतो. ज्याची लागवड शेतकऱ्यांना चांगला नफा देऊ शकते.
एरंडी हे खरीपाचे प्रमुख व्यावसायिक पीक असून ते औषधी वनस्पती तेलाचे उत्पादन करते. कमी किमतीच्या एरंडेल तेलाच्या व्यावसायिक महत्त्वामुळे याला नगदी पीकही म्हणता येईल. तुम्ही तेल कापणीपूर्वी विकू शकता.
त्यानंतर, आपण उर्वरित केकमधून कंपोस्ट बनवू शकता. अशाप्रकारे एरंडेल लागवडीचा व्यवसाय करून तुम्ही दुप्पट नफा मिळवू शकता. चला जाणून घेऊया एरंडाची लागवड कशी केली जाते.
या ठिकाणी एरंडाची लागवड करावी
एरंडी हे व्यापारी पीक आहे. त्याच्या लागवडीसाठी जास्त संसाधने लागत नाहीत. लेमनग्रास प्रमाणे, ते कोणत्याही प्रकारच्या मातीमध्ये किंवा कोणत्याही प्रकारच्या हवामानात लावले जाऊ शकते. pH 6 मूल्याची जमीन तिच्या फायदेशीर लागवडीसाठी सर्वात योग्य मानली जाते.
मात्र, शेतकरी ज्या शेतात हे पीक घेत असेल, त्यामध्ये पाण्याचा निचरा होण्याची व्यवस्था अधिक चांगली असावी. सामान्य तसेच दमट आणि कोरड्या तापमानात एरंडाचा वनस्पतींच्या वाढीवर कोणताही परिणाम होत नाही.
इतर पारंपारिक पिकांच्या तुलनेत त्याची लागवड खूपच स्वस्त आहे. तज्ज्ञांच्या मते, त्याच्या लागवडीचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी एक हेक्टर क्षेत्रात 25 ते 30 हजार रुपयांमध्ये ते करता येते.
तेल कुठे वापरले जाते
याच्या बिया तेल बनवण्यासाठी वापरतात. हे फॅब्रिक रंग आणि साबण, औषधी तेल आणि बेबी मसाज तेल तयार करण्यासाठी वापरले जाते. एरंड तेलावरही शेतकऱ्याला चांगला भाव मिळू शकतो. कारण ते साठवणे खूप सोपे आहे. हे तेल शून्य तापमानात गोठत नाही.
लागवडीपासून कापणीपर्यंत फायदेशीर
एरंडी शेती दोन प्रकारे शेतकरी करू शकतात. रोपवाटिकेमध्ये रोपे तयार केल्यानंतर शेतकरी ते शेतात लावू शकतात. याशिवाय सीड ड्रिलद्वारे बियाणे शेतात पेरता येते.
तज्ज्ञांच्या मते, प्रति हेक्टर एरंड पिकवण्यासाठी सुमारे 20 किलो बियाणे लागते. लागवडीपूर्वी शेतकऱ्याने शेताची दोन-तीन नांगरणी व्यवस्थित करावी. या वेळी शेतात तण बसू देऊ नका. हे पीक लावणीनंतर 120 ते 130 दिवसांत काढणीसाठी तयार होते.
एरंडी शेती तण व्यवस्थापन
एरंड पिकातील तणांचे व्यवस्थापन सुरुवातीलाच करावे. तण वेळोवेळी काढून टाकावे आणि झाडे अर्धा मीटरपर्यंत येईपर्यंत तण काढणे देखील आवश्यक आहे. याशिवाय तण नियंत्रणासाठी पेरणीच्या दुसऱ्या किंवा तिसऱ्या दिवशी एक किलो पेंडीमेथालिन 600 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी केल्यासही तण नियंत्रणास मदत होते. पण एरंडेल शेती व्यवसायात, 40 दिवसांनी एकदा तण काढणे आवश्यक आहे.
खर्चापेक्षा कितीतरी पट अधिक नफा
एरंडेल तेल विदेशातही निर्यात केले जाते. त्याचे तेल बाजारात शेतकऱ्यांकडून सरासरी 5400 ते 7300 रुपये प्रतिक्विंटल दराने विकत घेतले जाते. शेतकर्‍याने एक हेक्‍टरमध्ये 25 क्विंटल तेलाचे उत्पादन केले तरी फायदेशीर शेती आहे. त्यामुळे त्याला 1 लाख 25 हजार रुपयांपर्यंतचा नफा सहज मिळू शकतो.