Health Tips : तुमच्या शरीरातील प्लेटलेट्सची संख्या (Number of platelets) पूर्ण होणे हे निरोगी शरीराचे लक्षण आहे. शरीरात प्लेटलेटचे प्रमाण कमी असल्याने माणसाला अनेक आजारांना सामोरे जावे लागते.
प्लेटलेट्स हे रक्तपेशी आहेत जे रक्तस्त्राव थांबविण्यास मदत करतात. प्लेटलेट्स आपल्या शरीरात रक्ताच्या गुठळ्या तयार करण्याचे काम करतात ज्यामुळे दुखापत झाल्यास अतिरिक्त रक्त बाहेर येण्यापासून रोखता येते.
शरीरात प्लेटलेट्सची संख्या कमी असल्यास एखाद्या व्यक्तीला थ्रोम्बोसाइटोपेनिया (Thrombocytopenia) नावाच्या आजाराला सामोरे जावे लागू शकते. शरीरातील प्लेटलेट्सची संख्या वाढवण्यासाठी तुम्ही विशेष आहार किंवा पूरक आहार घेऊ शकता. याशिवाय शरीरातील प्लेटलेट्सची संख्या वाढवण्यासाठी काही नैसर्गिक पद्धतींचा अवलंब केला जाऊ शकतो. चला जाणून घेऊया या नैसर्गिक पद्धतींबद्दल-
प्लेटलेट्स कमी झाल्यास काय होते? –
प्लेटलेट्स या रंगहीन रक्तपेशी (Colorless blood cells) असतात ज्या रक्त गोठण्यास महत्त्वाची भूमिका बजावतात. जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला दुखापत होते तेव्हा या रक्तपेशी एकत्र मिसळतात आणि रक्तस्त्राव थांबवतात. नॅशनल हार्ट लंग अँड ब्लड इन्स्टिट्यूटच्या मते, प्रौढांच्या रक्तातील प्लेटलेट्सची श्रेणी प्रति मायक्रोलिटर 150,000 ते 450,000 प्लेटलेट्स असते. जेव्हा एखाद्या व्यक्तीच्या रक्तातील प्लेटलेट्सची संख्या प्रति मायक्रोलिटर 150,000 च्या खाली येते तेव्हा त्याला कमी प्लेटलेट्स म्हणतात.
कमी प्लेटलेटची लक्षणे –
- नाकातून रक्तस्त्राव
- हिरड्या रक्तस्त्राव
- मूत्र मध्ये रक्त
- स्टूल मध्ये रक्त
- मासिक पाळी दरम्यान जोरदार रक्तस्त्राव
- त्वचेवर निळसर-तपकिरी डाग
या गोष्टींनी प्लेटलेट्सची संख्या वाढवा –
आहारात काही जीवनसत्त्वे आणि खनिजे (Vitamins and minerals) समाविष्ट करून प्लेटलेट्सची संख्या वाढवता येते.
फोलेट समृध्द अन्न –
फोलेट किंवा व्हिटॅमिन बी 9 (Folate or vitamin B9) निरोगी रक्त पेशींसाठी खूप महत्वाचे मानले जाते. नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थनुसार, एका प्रौढ व्यक्तीला दररोज 400 मायक्रोग्राम फोलेटची आवश्यकता असते, तर गर्भवती महिलेला दिवसाला 600 मायक्रोग्राम फोलेटची आवश्यकता असते.
या गोष्टींमध्ये फोलेट आणि फॉलिक अॅसिड आढळते –
- गोमांस यकृत
- हिरव्या पालेभाज्या
- चवळी
- तांदूळ
- यीस्ट
व्हिटॅमिन बी 12 समृध्द अन्न –
नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थनुसार, 14 वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या लोकांना दररोज 2.4 मायक्रोग्राम व्हिटॅमिन बी 12 ची आवश्यकता असते. दुसरीकडे, गरोदर स्त्रिया आणि स्तनदा मातांना एका दिवसात 2.8 मायक्रोग्रॅम व्हिटॅमिन बी 12 ची गरज असते.
या पदार्थांमध्ये व्हिटॅमिन बी12 आढळते –
- गोमांस आणि गोमांस यकृत
- अंडी
- टूना, सॅल्मन, ट्राउटसारखे मासे
शाकाहारी लोकांच्या शरीरातील व्हिटॅमिन बी 12 ची कमतरता पूर्ण करण्यासाठी –
- अन्नधान्य
- बदाम दूध आणि सोया दूध
- पूरक
व्हिटॅमिन सी समृद्ध अन्न –
व्हिटॅमिन सी रोगप्रतिकारक (Immunosuppressive) कार्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. यासोबतच प्लेटलेट्स चांगले काम करतात याचीही काळजी घेते. याव्यतिरिक्त, ते शरीराची लोह शोषण्याची क्षमता देखील वाढवते. व्हिटॅमिन सी अनेक फळे आणि भाज्यांमध्ये आढळते जसे की-
- ब्रोकोली
- स्प्राउट्स
- लाल आणि हिरवी शिमला मिरची
- सायट्रिक फळे जसे संत्री आणि द्राक्ष
- किवी
- स्ट्रॉबेरी
व्हिटॅमिन डी समृद्ध अन्न –
व्हिटॅमिन डी हाडे, स्नायू आणि रोगप्रतिकारक शक्तीसाठी खूप महत्वाचे मानले जाते. सूर्यप्रकाशात असतानाही आपले शरीर व्हिटॅमिन डी बनवू शकते. तथापि, प्रत्येकाला सूर्यप्रकाशापासून व्हिटॅमिन डी मिळू शकत नाही. विशेषत: जे लोक थंड ठिकाणी राहतात त्यांच्यासाठी सूर्याच्या संपर्कात येणे खूप कठीण आहे. 19 ते 70 वयोगटातील लोकांना दररोज 15 मायक्रोग्राम व्हिटॅमिन डीची आवश्यकता असते. त्याच वेळी, 70 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांना दररोज 20 मायक्रोग्राम व्हिटॅमिन डीची आवश्यकता असते.
या गोष्टींमध्ये व्हिटॅमिन डी आढळते –
- अंड्याचा बलक
- तेलकट मासा
- मासे यकृत तेल
- दही
- पूरक
- मशरूम
- संत्र्याचा रस
- सोयाबीन दुध
तुम्ही ही सप्लिमेंट्स घेऊ शकता –
काही सप्लिमेंट्स आहेत जे तुमच्या प्लेटलेट्सची संख्या वाढवू शकतात. तथापि, कोणतेही पूरक आहार घेण्यापूर्वी डॉक्टरांना भेटणे फार महत्वाचे आहे अन्यथा त्याचा तुमच्या आरोग्यावर विपरीत परिणाम होऊ शकतो.
क्लोरोफिल –
क्लोरोफिल हे वनस्पतींमध्ये आढळणारे हिरवे रंगद्रव्य आहे. शैवाल-आधारित पूरक पदार्थांमध्ये क्लोरोफिलचे प्रमाण खूप जास्त आहे.
पपईच्या पानांचा रस –
2017 मध्ये केलेल्या एका अभ्यासात असे आढळून आले की पपईच्या पानांपासून काढलेल्या रसाचे सेवन केल्याने प्लेटलेट्सची संख्या वाढते. पपईच्या पानांच्या रसापासून बनवलेल्या गोळ्याही अनेक आरोग्य दुकानांमध्ये उपलब्ध आहेत.
या गोष्टींचे सेवन करू नका –
असे काही खाद्यपदार्थ आणि पेये आहेत जे तुमच्या प्लेटलेटची संख्या वाढवण्याऐवजी कमी करू शकतात. जसे की कृत्रिम स्वीटनर, क्रॅनबेरी रस.