Dengue Fever: डेंग्यू (dengue) हा एडिस डासाच्या (aedes mosquito) चाव्याव्दारे होणारा आजार आहे. डेंग्यूमुळे खूप ताप (fever), डोकेदुखी, स्नायू आणि सांधे दुखतात. डेंग्यूमध्ये शरीरातील प्लेटलेट्स झपाट्याने कमी होऊ लागतात. यामध्ये रुग्णाला तातडीने रुग्णालयात दाखल करणे आवश्यक आहे, अन्यथा वेळेवर उपचार न मिळाल्याने रुग्णाचा जीवही जाऊ शकतो. डेंग्यूची लक्षणे ओळखूनच त्यावर उपचार करता येतात.
रोग नियंत्रण आणि प्रतिबंध केंद्रांनुसार (Centers for Disease Control and Prevention), डेंग्यू संसर्ग ही जगभरातील 100 हून अधिक देशांमध्ये उद्भवणारी एक सामान्य समस्या आहे आणि अंदाजे तीन अब्ज लोक डेंग्यूग्रस्त भागात राहतात.
यामध्ये भारत आणि दक्षिणपूर्व आशियातील इतर भाग, चीन, आफ्रिका, तैवान आणि मेक्सिको यांचा समावेश आहे. नॅशनल वेक्टर बोर्न डिसीज कंट्रोल प्रोग्राम (National Vector Borne Disease Control Programme) च्या आकडेवारीनुसार, एकट्या भारतात 2019 मध्ये 67,000 हून अधिक डेंग्यू रुग्णांची नोंद झाली आहे.
डेंग्यू तापाची लक्षणे –
डेंग्यूची लक्षणे संसर्ग झाल्यानंतर सुमारे 4 किंवा 6 दिवसांनी दिसतात.
1. उच्च ताप
2. डोकेदुखी (headache)
3. डोळा दुखणे
4. स्नायू आणि सांधेदुखी
5. थकवा
6. मळमळ
7. उलट्या होणे
8. त्वचेवर लाल खुणा
तथापि गंभीर प्रकरणांमध्ये डेंग्यू हेमोरेजिक ताप (dengue hemorrhagic fever) होण्याचा धोका वाढतो. या स्थितीत रक्तवाहिन्या खराब होतात आणि प्लेटलेट्स कमी होऊ लागतात. अशा परिस्थितीत खालील लक्षणे दिसू शकतात:
1.पोटदुखी
2. वारंवार उलट्या होणे
3. हिरड्या किंवा नाकातून रक्त येणे
4. शौचालयात रक्त येणे किंवा उलट्या होणे
5. श्वास घेण्यात अडचण
6. थकवा जाणवणे
7. चिडचिड किंवा अस्वस्थता
डेंग्यू तापावर उपचार –
डेंग्यूसाठी कोणतेही विशिष्ट औषध किंवा अचूक उपचार उपलब्ध नाहीत. यामध्ये काही घरगुती उपाय खूप प्रभावी ठरू शकतात. अशा परिस्थितीत जास्तीत जास्त पाणी प्यावे. अत्यंत गंभीर प्रकरणांमध्ये, रुग्णाला इलेक्ट्रोलाइट पूरक आहार दिला पाहिजे. काही प्रकरणांमध्ये, रक्तदाब निरीक्षण आणि रक्त संक्रमणाद्वारे देखील उपचार केला जातो. एस्पिरिन किंवा आयबुप्रोफेन सारखी औषधे स्वतःच घ्यायला विसरू नका.
डेंग्यू ताप रोखणे –
शक्यतो मच्छरदाणी वापरा. संध्याकाळ होण्यापूर्वी घराचे दरवाजे आणि खिडक्या बंद करा. शरीर पूर्णपणे झाकणारे कपडे घाला. आजूबाजूला पाणी जमा होणार नाही याची काळजी घ्या. कूलरचे पाणी बदलत राहा. पाणी झाकून ठेवा. बाहेरील पक्षी किंवा पाळीव प्राण्यांचे पाणी नियमितपणे बदला.