Narak Chaturdashi : कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्दशीला नरक चतुर्दशी असे म्हटले जाते. नरक चतुर्दशीला छोटी दिवाळी (Small Diwali) असेही म्हणतात.
त्याचबरोबर नरक चतुर्दशीलाच ‘रुपचतुर्दशी’ (Rupchaturdashi) असेही काही जण म्हणतात. यादिवशी सकाळी पहाटे लवकर उठून अभ्यंगस्नान (Abhyangasnana) केले जाते.
नरक चतुर्दशी साजरी करण्यामागील दंतकथा आहे
एकदा भगवान श्रीकृष्ण आपल्या आठ बायकांसह द्वारकेत सुखी जीवन जगत होते. त्या वेळी प्राग्ज्योतिषपूर नावाचा राजा नरकासुर (Narakasur) हा राक्षस होता. त्याने आपल्या आसुरी शक्तींनी इंद्र, वरुण, अग्नी, वायू इत्यादी सर्व देवतांना त्रास दिला आणि साधू, स्त्रियांचा छळ सुरू केला.
एके दिवशी स्वर्गाचा राजा इंद्र कृष्णाजवळ पोहोचला आणि नरकासुराने तिन्ही लोकांवर कब्जा करून वरुणचे छत्र, अदितीची कुंडली आणि देवांची रत्ने हिसकावून घेतली असे सांगितले. एवढेच नव्हे तर सुंदर मुलींचे अपहरण करून त्यांच्यावर अत्याचार करत असून त्याच्या या अत्याचारामुळे देवता, मानव आणि ऋषीमुनींना त्रास होत आहे.
देवराज इंद्राने कृष्णाची प्रार्थना केली आणि त्याच्या रक्षणासाठी मदत मागितली. भगवान श्रीकृष्णाने इंद्राची प्रार्थना स्वीकारली. पण नरकासुराला वरदान होते की तो एका स्त्रीच्या हातूनच मारला जाईल.
म्हणून भगवान श्रीकृष्णाने आपली पत्नी सत्यभामा यांच्याकडून सहकार्य मागितले आणि पत्नी सत्यभामेच्या मदतीने सर्व प्रथम मुर दैत्यासह मुरच्या 6 पुत्रांना मारले – ताम्र, अंतरिक्ष, श्रवण, विभावसू, नभस्वान आणि अरुण.
नरकासुराने नश्वर राक्षसाच्या वधाची बातमी ऐकताच आपल्या अनेक सेनापती आणि राक्षसांच्या सैन्यासह भगवान श्रीकृष्णाशी युद्ध केले. पण नरकासुराला एका स्त्रीच्या हातून मरण्याचा शाप मिळाला, म्हणून भगवान श्रीकृष्णाने आपली पत्नी सत्यभामाला आपला सारथी बनवून तिच्या मदतीने नरकासुराचा वध केला.
ज्या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने नरकासुराचा वध केला तो कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्दशी तिथी. तेव्हापासून हा दिवस नरक चतुर्दशी म्हणून साजरा केला जातो आणि दिवा लावून हा सण साजरा (Diwali 2022) केला जातो.