Low Sperm Count: आजकाल पुरुषांना खराब जीवनशैली आणि इतर कारणांमुळे शुक्राणूंची संख्या कमी (Low sperm count) होण्याची समस्या भेडसावत आहे. पुरुषांमध्ये शुक्राणूंची संख्या कमी असणे याला ऑलिगोस्पर्मिया (Oligospermia) असे म्हणतात.तसेच जेव्हा शुक्राणू अजिबात तयार होत नाहीत, तेव्हा त्याला अॅझोस्पर्मिया (Azospermia) म्हणतात.
तुमच्या वीर्यामध्ये प्रति मिलिलिटर 15 दशलक्ष शुक्राणूंपेक्षा कमी असल्यास, तुमच्या शुक्राणूंची संख्या सामान्यपेक्षा कमी मानली जाते. जर पुरुषामध्ये शुक्राणूंची संख्या कमी असेल तर गर्भधारणेची शक्यता खूप कमी होते. पण अशी अनेक प्रकरणे समोर आली आहेत ज्यात शुक्राणूंची संख्या कमी असलेले पुरुष देखील वडील बनले आहेत.
शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याची लक्षणे –
शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याचे मुख्य लक्षण म्हणजे गर्भधारणा (Pregnancy) होण्यात अडचण. याशिवाय इतर कोणतीही चिन्हे किंवा लक्षणे दिसत नाहीत. काही पुरुषांमध्ये, शुक्राणूंची संख्या कमी होण्यामागे अनेक कारणे असू शकतात जसे की हार्मोन्स बदलणे किंवा शुक्राणूंच्या मार्गात अडथळा येणे.
शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याची ही काही लक्षणे आहेत –
- लैंगिक कार्यामध्ये समस्या जसे की लैंगिक (Sexual) इच्छा कमी होणे
- अंडकोष क्षेत्रात वेदना, सूज आणि ढेकूळ तयार होणे.
- शरीर आणि चेहऱ्यावरील केस गळणे किंवा गुणसूत्र किंवा हार्मोन्सची असामान्यता.
डॉक्टरांना कधी भेटायचे –
असुरक्षित संभोग करूनही तुम्हाला गर्भधारणा करण्यात अडचणी येत असतील तर तुम्ही यासाठी डॉक्टरांशी संपर्क साधावा. अशा परिस्थितीत डॉक्टरांशी संपर्क साधा-
- सेक्स करण्याची इच्छा कमी होणे किंवा लैंगिक कार्यात समस्या
- अंडकोषात किंवा त्याच्या आजूबाजूला वेदना, ढेकूळ किंवा सूज.
- कोणतीही जुनाट अंडकोष, प्रोस्टेट आणि लैंगिक समस्या.
- अंडकोष, पुरुषाचे जननेंद्रिय किंवा अंडकोष (अंडकोष) यांची शस्त्रक्रिया.
शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याची वैद्यकीय कारणे –
आरोग्य समस्या आणि वैद्यकीय उपचारांमुळे, तुम्हाला शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याच्या समस्येचा सामना करावा लागू शकतो.
व्हॅरिकोसेल (Varicocele) – या समस्येमुळे अंडकोष सुकलेल्या नसांना सूज येते. पुरुषांमध्ये वंध्यत्वाचे हे सर्वात सामान्य कारण आहे. तथापि, व्हॅरिकोसेलमुळे पुरुषांमध्ये वंध्यत्वाचे नेमके कारण अद्याप ज्ञात नाही. जेव्हा पुरुषांमध्ये व्हॅरिकोसेलची समस्या असते तेव्हा शुक्राणूंची गुणवत्ता कमी होते.
इन्फेक्शन – कधी कधी संसर्गामुळे पुरुषांमध्ये शुक्राणूंची संख्या कमी होऊ लागते. यामध्ये लैंगिक संक्रमित रोग, गोनोरिया आणि एचआयव्हीचा समावेश आहे.
ट्यूमर – कर्करोगजन्य आणि घातक नसलेल्या ट्यूमरचा पुरुषांच्या प्रजनन क्षमतेवर थेट परिणाम होतो. ट्यूमरवर उपचार करण्यासाठी शस्त्रक्रिया, रेडिएशन किंवा केमोथेरपीचा देखील पुरुषांच्या प्रजनन क्षमतेवर परिणाम होऊ शकतो.
हार्मोनल असंतुलन – हायपोथालेमस, पिट्यूटरी आणि अंडकोष हे हार्मोन्स तयार करतात जे शुक्राणू तयार करण्यासाठी आवश्यक असतात. या हार्मोन्समधील बदलांमुळे शुक्राणूंची निर्मिती कमी होऊ शकते.
पर्यावरणीय कारणे –
- बेंझिन, टोल्युइन, जाइलीन, तणनाशके, कीटकनाशके, सेंद्रिय सॉल्व्हेंट्स, पेंटिंग मटेरियल यांसारख्या उद्योग-व्युत्पन्न रसायनांच्या संपर्कात आल्याने शुक्राणूंची संख्या कमी होऊ शकते.
- रेडिएशनमुळे शुक्राणूंचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणात कमी होऊ शकते. यामुळे शुक्राणूंची निर्मिती सामान्य होण्यासाठी अनेक वर्षे लागू शकतात. रेडिएशनच्या उच्च डोसमुळे, शुक्राणूंची निर्मिती देखील कमी होऊ शकते.
- जास्त वेळ बसणे, घट्ट कपडे घालणे किंवा लॅपटॉप कॉम्प्युटरवर बराच वेळ काम केल्याने देखील तुमच्या अंडकोषाचे तापमान वाढू शकते आणि शुक्राणूंची निर्मिती कमी होऊ शकते.
जीवनशैली घटक –
जर तुम्ही स्नायूंच्या वाढीसाठी स्टिरॉइड्स घेत असाल, तर ते तुमचे अंडकोष संकुचित करू शकतात आणि शुक्राणूंचे उत्पादन कमी करू शकतात. कोकेन आणि गांजा वापरल्याने शुक्राणूंची संख्या आणि गुणवत्तेवरही वाईट परिणाम होतो.
अल्कोहोलचे सेवन केल्याने तुमच्या टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होऊ शकते, ज्याचा शुक्राणूंच्या संख्येवर वाईट परिणाम होतो.
लठ्ठपणा हा देखील एक घटक असू शकतो ज्यामुळे हार्मोन्समध्ये बदल होऊ शकतो. त्यामुळे पुरुषांची प्रजनन क्षमता कमी होते.
संरक्षणाच्या पद्धती –
तुमच्या शुक्राणूंची संख्या आणि गुणवत्तेवर कोणताही वाईट परिणाम होऊ नये असे तुम्हाला वाटत असेल, तर त्यासाठी काही गोष्टींची विशेष काळजी घ्या.
- धुम्रपान करू नका.
- अल्कोहोलचा वापर कमीत कमी करा.
- निरोगी वजन राखणे
- तणाव कमी करा, कीटकनाशके, जड धातू आणि इतर विषारी पदार्थांचा संपर्क टाळा.