Farmer Success Story : भारतात गेल्या काही दशकांपासून शेती क्षेत्रात (farming) मोठा बदल केला जात आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना (farmer) शेती मधून चांगली कमाई (farmer income) होत आहे. परिणामी आता चांगले उच्चशिक्षित लोक देखील शेतीकडे (agriculture) वळू लागले आहेत.
विशेष म्हणजे चांगल्या प्रतिष्ठित नोकरीवर काम करणारे लोक आता नोकरी सोबतच शेती करू लागले आहेत. आणि शेतीमध्ये आपल्या ज्ञानाचा यथायोग्य वापर करत करोडो रुपयांची कमाई करण्याची किमया साधत आहेत. आज आपण अशाच एका अवलिया डॉक्टरची यशोगाथा जाणून घेणार आहोत ज्यांनी आपल्या डॉक्टरी पेशा बरोबरच शेती व्यवसाय सुरू करून करोडो रुपयांची कमाई करून दाखवली आहे.
आज आपण आपण हैदराबादस्थित डॉक्टर श्रीनिवास राव माधवरम यांच्या विषयी जाणून घेणार आहोत. श्रीनिवासराव यांनी डॉक्टर व्यवसाय सोडला नसून ते आपल्या प्रोफेशन सोबतच शेती करू लागले आहेत. डॉक्टर साहेब त्यांच्या रूग्णांची तसेच त्यांच्या शेतातील कोठारांची देखील व्यवस्थित रित्या काळजी घेत आहेत.
एवढेच नाही तर ते शेतकऱ्यांना प्रशिक्षणही देतात. अशाप्रकारे, ते आपली नोकरी आणि आवड यांच्यामध्ये वेळ खूप चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित करत आहेत. वेळेच केलेल नियोजन त्यांना इतरांपेक्षा वेगळे करत असून आज ते डॉक्टरी व्यवसायात तसेच शेती मध्ये देखील यशस्वी ठरले आहेत.
दोन्ही कामासाठी वेळेचे व्यवस्थापन कसे करतात बर
हैदराबादमधील कुकटपल्ली गावातील डॉक्टर श्रीनिवास राव माधवरम यांच्याकडे एमडीची पदवी आहे. ते सकाळी 7.00 ते 12:00 पर्यंत रुग्णांची काळजी घेतात. यानंतर तो आपला संपूर्ण दिवस शेतात, कोठारात आणि शेतकऱ्यांमध्ये घालवतो. 36 वर्षीय डॉक्टर श्रीनिवासन हे औषध आणि कृषी क्षेत्रात समान योगदान देत आहेत.
डॉक्टर साहेबांचा मते शेती करणं शक्य झाले कारण त्यांचा जन्म शेतकरी कुटुंबात झाला होता. श्रीनिवासन आपले आजोबा आणि वडिलांना शेतात काबाडकष्ट करताना पाहून मोठे झाले. लहानपणापासून शेतीची आवड असली तरी 2016 मध्ये वैद्यकशास्त्राची पदवी घेतल्यानंतर ड्रॅगन फ्रूटचे (dragon fruit crop) फायदे कळल्यावर त्याचे फायदे आणि पोत पाहून ते खूप आकर्षित झाले. त्यावेळी परदेशातून ड्रॅगन फ्रूट आयात केले जायचे.
डॉ. श्रीनिवास यांनीही व्हिएतनाममधून आयात केलेल्या ड्रॅगन फ्रूटची पहिली चव चाखली, पण दीर्घकाळ साठवणुकीमुळे ते ताजेपणा गमावून बसले आणि ती चवही आली नाही. त्यावेळी डॉ.श्रीनिवास यांना त्याची चव आवडली नाही, पण ती जोपासण्याचा विचार त्यांच्या मनात नक्कीच आला. मग त्याने ड्रॅगन फ्रूटची लागवड (dragon fruit farming) करून त्याचे ताजे उत्पादन भारताला देण्याचा निर्णय घेतला.
ड्रॅगन फ्रूट शेतीचे प्रशिक्षण
माहितीसाठी, आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छितो की डॉ. श्रीनिवास यांच्याकडे तेलंगणातील संगारेड्डीमध्ये सुमारे 30 एकर जमीन आहे, ज्यावर ते 45 पेक्षा जास्त प्रकारचे ड्रॅगन फळ पिकवतात. आज ते ड्रॅगन फ्रूटच्या लागवडीत संशोधन आणि प्रशिक्षक म्हणून योगदान देत आहेत. ते त्यांच्या ड्रॅगन फ्रूट फार्मवर संशोधन-विकासाचे काम करतात आणि सुमारे 5000 शेतकर्‍यांना त्यांनी मोफत प्रशिक्षण दिले आहे. हे फळ चविष्ट नक्कीच नाही, पण आरोग्यासाठी ते खूप फायदेशीर आहे, असे डॉ.श्रीनिवास सांगतात.
डॉ. श्रीनिवास सांगतात की, जेव्हा त्यांनी ड्रॅगन फ्रूटची लागवड करायला सुरुवात केली तेव्हा त्यांना फक्त दोनच जाती माहित होत्या. सुरुवातीला त्यांनी महाराष्ट्र ते पश्चिम बंगालमधील शेतकर्‍यांकडून ड्रॅगन फ्रूटची रोपे विकत घेतली आणि त्यांच्या शेतात 1000 रोपे लावली, परंतु बहुतेक झाडे माती आणि हवामानात वाढू शकली नाहीत.
ही झाडे निकृष्ट दर्जाची होती, त्यामुळे ती लवकर नष्ट झाली. यानंतर डॉ.श्रीनिवास यांनी तैवानला जाऊन ड्रॅगन फ्रूटची लागवड शिकण्याचा निर्णय घेतला. तेथे त्यांनी ड्रॅगन फ्रूट प्लांट्सच्या कलम आणि संकरीकरण तंत्राचे प्रशिक्षण घेतले आणि वनस्पतींच्या सुधारित जाती विकसित करण्यासाठी भारतात परतले.
ड्रॅगन फ्रुट शेतीतून मिळवतात बंपर उत्पन्न
आज, डॉ. श्रीनिवास राव माधवरम यांनी शेती आणि वैद्यकीय व्यवसायात दीर्घ पल्ला गाठल्यानंतर, ड्रॅगन फ्रूटचे प्रति एकर 10 टन फळांचे उत्पादन घेण्याचा विक्रम केला आहे. ते वर्षाला 100 टन इतके ड्रॅगन फ्रुट शेती उत्पादन घेत आहेत. ड्रॅगन फ्रूट लागवडीच्या अधिक माहितीसाठी त्यांनी व्हिएतनाम, तैवान, फिलीपिन्ससह 13 देशांमध्ये प्रशिक्षण घेतले आहे.
डॉ. श्रीनिवास म्हणतात की ड्रॅगन फ्रूटची एकच रोप 20 वर्षे फळ देऊ शकते. हे पूर्णपणे त्याच्या देखभालीवर अवलंबून आहे. त्या झाडाला जास्त काळजी घेण्याची गरज नसली तरी ड्रॅगन फ्रूटची सेंद्रिय शेती केल्यास खूप चांगले परिणाम मिळतात. ड्रॅगन फ्रुटची झाडे विकसित झाली की जून ते ऑक्टोबर या कालावधीत भरपूर फळांचे उत्पादन होते.
ड्रॅगन फ्रूटची लागवड करून मिळालेले यश
आज 6 वर्षांनंतर डॉ. श्रीनिवास माधवरम यांच्या शेतात अतिशय दर्जेदार फळे येत आहेत. जी बाजारात हातोहात विकली जातात. एवढेच नाही तर त्यांनी आपल्या शेतात रोपवाटिकांची स्थापना केली आहे, जिथे वनस्पतींच्या सुधारित जाती विकसित केल्या जातात. यासोबतच ते शेतकऱ्यांना शेतातच प्रशिक्षणही देतात. अशाप्रकारे शेतकरी कुटुंबातील डॉ.श्रीनिवास यांनी आज औषधासोबत ड्रॅगन फ्रूटच्या लागवडीतही प्रभुत्व मिळवले आहे.
आता त्याने ड्रॅगन फ्रूटची नवीन जात स्वत: विकसित केली आहे. त्याला डॉ.श्रीनिवास यांनी डेक्कन पिंक असे नाव दिले आहे. ही जात सामान्य वाणांपेक्षा 3 पट वेगाने विकसित होते आणि बंपर उत्पादन देते. 2017 मध्ये त्यांनी डेक्कन एक्झोटिक ही शेतकरी उत्पादक संस्था देखील तयार केली, ज्याद्वारे तो अजूनही शेतकऱ्यांना ड्रॅगन फ्रूट लागवडीसाठी प्रोत्साहित करत आहे.
डॉ. श्रीनिवास माधवरम यांच्या प्रेरणेने बिहारमधील सॉफ्टवेअर इंजिनिअरने नोकरी सोडल्यानंतर ड्रॅगन फ्रूटची लागवड सुरू केली. अशाप्रकारे रुग्णांवर उपचार करणारे डॉक्टर श्रीनिवास राव माधवरम हे आज शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणास्त्रोत बनले आहेत.